Joep Kortekaas, gynaecoloog met een groen hart

Elke dag nieuwe levens verwelkomen – het is het mooiste aan het vak van gynaecoloog, vindt Joep Kortekaas. En juist daar begint ook zijn drijfveer voor duurzaamheid: “De zorg heeft een grote impact op het milieu, dat zie ik dagelijks. Kijk alleen maar eens wat er bij een bevalling allemaal wordt gebruikt en daarna weggegooid. Dan mag je je afvragen: kan dit niet anders?”

Joep werkt al vijf jaar als gynaecoloog in het Elkerliek ziekenhuis. Naast zijn werk als arts is hij een fanatieke voortrekker op het gebied van duurzaamheid. Met kleine, slimme aanpassingen worden in het ziekenhuis, samen met de verpleging, afdelingsmanager, OK, hygiënisten, inkoop, om er maar een paar te noemen, grote stappen gezet. “Alles begint met bewustwording”, zegt Joep. “Thuis, maar ook op het werk.”

Kleine aanpassingen, grote winst
Samen met zijn collega’s kijkt Joep kritisch naar dagelijkse routines. Zo worden pasringen – hulpmiddelen bij verzakkingen – tegenwoordig gereinigd en hergebruikt in plaats van weggegooid. Ook zijn er veranderingen doorgevoerd op de verloskamers. “Bij het inleiden van een bevalling met een ballonkatheter gebruikten we drie plastic flesjes steriel water. Nu gebruiken we gewoon kraanwater – dat is veilig én het scheelt afval. Zo zijn er nog genoeg voorbeelden te noemen van al doorgevoerde veranderingen. Waar uiteraard altijd wel onderzoek aan vooraf gaat. Elke verandering moet veilig zijn.”

Op de operatiekamers wordt ook steeds vaker gekeken of bepaalde materialen, zoals pleisters of handelingen, of zoals scrubben van de handen met borstels, echt nodig zijn. En in plaats van niet-oplosbare hechtingen die verwijderd moeten worden, wordt nu vaak gekozen voor oplosbare hechtingen. “Dat scheelt niet alleen afval en materiaal, maar ook een extra bezoek aan de huisarts voor de patiënt, die vlak na de bevalling natuurlijk liever thuis blijft met haar kind.”

Duurzaam gedrag begint thuis
Ook thuis denkt Joep bewust na over zijn keuzes. Hij eet vegetarisch, probeert vliegreizen voor congressen te beperken en fietst naar het werk. “Maar dat is maar vijf minuten. Ik ben echt niet roomser dan de paus, hoor. En ik weet dat ik ook nog het nodige kan verbeteren als het gaat om verduurzaming. Het gaat vooral om de intentie. En dat we ons bewust zijn van het feit dat we samen wel degelijk een groot verschil kunnen maken.”

Hartstikke lekker
Met -steeds meer- vegetarisch eten begon Joep toen vrienden hem vertelden over de stap die zij al gezet hadden. “Voedselproductie heeft een enorme impact op het milieu. Daar ga je over nadenken en geleidelijk aan ga je ook zelf stappen zetten. Nu? Ik weet inmiddels dat vegetarisch eten hartstikke lekker is en, als je goed kijkt naar hoe je je maaltijden samenstelt en eventueel supplementen toevoegt, is het ook veel gezonder.”

Samen maakt verschil
Joep is ook lid van de landelijke werkgroep Gynae Goes Green, waarin Nederlandse gynaecologen duurzame ideeën delen. Veel van die ideeën brengt hij terug naar het Elkerliek. “Wat in het ene ziekenhuis werkt, kan elders vaak ook.” Daarnaast ontstaat er kruisbestuiving met andere afdelingen, zoals de OK en de verpleegafdelingen. “Verpleegkundigen en poliassistenten worden ook steeds enthousiaster en komen zelf met verbeterpunten.”

Geen wereldverbeteraar, wel realistisch
Joep benadrukt dat niet alles lukt. Zijn eigen project ‘moestuin’ is er een voorbeeld van uit de privésituatie, bekent hij lachend. “En op de afdeling hebben we bijvoorbeeld gezien dat het gebruik van wasbare luiers op dit moment nog niet haalbaar is. Soms is het gewoon nog te vroeg. En dat is oké. Dan kijken we verder naar wat wél kan.”

Zijn droom? Dat duurzaamheid in ieder geval een vast agendapunt wordt binnen elke afdeling. En dat nieuwe collega’s, coassistenten en patiënten gestimuleerd worden om mee te denken. “Ons ziekenhuis werkt al goed en gestructureerd aan het thema duurzaamheid. En het is ook geen wereldvrede die we nastreven, hè. Het is vooral nadenken over wat je doet en waar het beter en duurzamer kan,” klinkt het nuchter. “Bovendien, als het beter is voor de zorg én voor de toekomst van onze wereld, dan is het toch eigenlijk ook een no-brainer?”